Γράφει: Αγγελική Δ. Αθανασίου, Χειρουργός-Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Μαστολόγος.
Οι HPV (Ιοι των ανθρωπίνων θηλωμάτων), είναι μία μεγάλη οικογένια ιών που προσβάλλουν άνδρες και γυναίκες. Έχουν περιγραφεί περισσότεροι από 130 γονότυποι, βάση της διαφορετικότητας του DNA τους και πριγράφονται με διάφορους αριθμούς (HPV6, HPV11, κλπ.). Ο κάθε γονότυπος συμπεριφέρεται διαφορετικά. Οι γεννητικοί τύποι των HPV, που έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε χαμηλού και υψηλού κινδύνου ανάλογα με τον κίνδυνο για καρκινογένεση.
Τα οξυτενή κονδυλώματα οφείλονται στους HPV χαμηλού κινδύνου. Η μόλυνση από τους HPV είναι το πιο συχνό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα των ημερών μας. Υπολογίζεται ότι περίπου το 75-80% των σεξουαλικά ενεργών ατόμων θα έρθει σε επαφή με κάποιους από τα στελέχοι του ιού σε κάποια φάση της ζωής του. Στις γυναίκες τα κονδυλώματα εμφανίζονται στο αιδοίο, στο περίνεο, στο εφήβαιο, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στην ουρήθρα και στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό. Στους άνδρες τα κονδυλώματα εμφανίζονται στο πέος, στο εφήβαιο, στους όρχεις και στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό.
Η πρόληψη των κονδυλωμάτων επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό κατά των HPV σε μικρή ηλικία και ένα χρόνο τουλάχιστον πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.
Οι καρκίνοι δημιουργούνται από τους HPV υψηλού κινδύνου. Πιστεύεται ότι, οι HPV υψηλού κινδύνου προκαλούν το σύνολο σχεδόν των επιθηλιακών καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Συνδέονται όμως αιτιολογικά και με ένα μέρος των καρκίνων αιδοίου, κόλπου, πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Στους άνδρες οι HPV υψηλού κινδύνου συνδέονται αιτιολογικά με τους καρκίνους του πέους (που είναι σχετικά σπάνιοι) , του πρωκτού (συχνότεροι στους ομοφυλόφιλους που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή) και του στοματοφάρυγγα.
Οι HPV εμφανίζονται περίπου στο 90% των υψηλού βαθμού προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου, 75% των χαμηλού βαθμού αλλοιώσεων του τραχήλου, 30% των περιπτώσεων καρκίνου του αιδοίου, 70%-75% των περιπτώσεων καρκίνου του κόλπου και ως 90% των καρκίνων του πρωκτού.
Το κάπνισμα , πέραν των άλλων επιβλαβών επιδράσεων στην υγεία μας, εξασθενεί και την άμυνά μας απέναντι στους HPV. Για την ακρίβεια, μειώνει τη δράση ορισμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος (όπως τα κύτταρα Langerhans), που είναι υπεύθυνα για την καταστολή του ιού, σε τοπικό επίπεδο στους ιστούς του κατώτερου γεννητικού συστήματος. Έχει αποδειχθεί επίσης, ότι καρκινογόνες ουσίες του καπνού (όπως το βενζοπυρένιο, η κοτινίνη, οι φαινόλες κ.α.) ανιχνεύονται στη βλέννη του τραχήλου της μήτρας της καπνίστριας (σε πολλαπλάσια συγκέντρωση από την αντίστοιχη στο αίμα) και μπορούν να δράσουν ως συνεργοί παράγοντες στην καρκινογένεση. Φαίνεται ότι, το κάπνισμα έχει ιδιαίτερα επιβαρυντική επίδραση, όσον αφορά στην καταστολή της δράσης των HPV από τον οργανισμό της γυναίκας, αλλά και στην καρκινογένεση. Όπως αποδεικνύεται, σε πολυάριθμες ιατρικές έρευνες (που έχουν δημοσιευθεί από το 1990 μέχρι σήμερα) οι καπνίστριες βρίσκονται σε πολλαπλάσιο κίνδυνο για εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου τραχήλου μήτρας σε σχέση με τις μη καπνίστριες.
Εξέλιξη της εμβολιαστικής μας φαρέτρας:
Το νέο 9 δύναμο εμβόλιο κατά του ανθρωπίνου ιού των θηλωμάτων (9HPV), μείωσε τις προκαρκινικές αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου και αιδoίου κατά 97% ,συγκρίνοντας τις εμβολιασμένες με τις ανεμβολίαστες κοπέλες. Τα εμβόλια 9HPV και 4HPV έδειξαν συγκρίσιμο προφίλ ασφάλειας. Η ασφάλεια των εμβολίων για των HPV, σε συμμετέχοντες ηλικίας 9 έως 26 ετών, αξιολογήθηκε σε 7 κλινικές μελέτες που περιελάμβαναν 15.776 συμμετέχοντες.
Το 9HPV είναι ένα ανοσοενισχυμένο μη λοιμογόνο ανασυνδυασμένο 9-δύναμο εμβόλιο, έναντι των HPV6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58. Το εμβόλιο χρησιμοποιείται μόνο για προφύλαξη από λοιμώξεις με τους ιούς των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Προσφέρει πρωτογενή πρόληψη εναντίον του HPV. Δεν έχει καμία επίδραση σε ενεργείς HPV λοιμώξεις ή σε εγκατεστημένη κλινική νόσο και δεν έχει θεραπευτική δράση. Το εμβόλιο δεν προορίζεται για την θεραπεία εγκατεστημένων βλαβών που σχετίζονται με τον HPV ούτε για τη θεραπεία από δυσπλαστικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας, του αιδοίου, του κόλπου και του πρωκτού.
Στην Ελλάδα, τα εμβόλια για τους HPV (2-δύναμο, 4-δύναμο, 9-δύναμο), χορηγούνται μετά από τις οδηγίες του θεράποντος ιατρου (παιδιάτρου, γυναικολόγου, γενικού ιατρού κλπ.) και βάσει των δοσολογικών σχημάτων του θεράποντος κατά περίσταση.
Ο εμβολιασμός δεν υποκαθιστά τον τακτικό έλεγχο ρουτίνας παπ-τέστ του τραχήλου της μήτρας. Δεδομένου ότι, κανένα εμβόλιο δεν είναι αποτελεσματικό 100% και επειδή το 9HPV δεν θα παρέχει προστασία έναντι κάθε τύπου HPV ή έναντι λοιμώξεων από HPV που είναι παρούσες κατά τη στιγμή του εμβολιασμού, παραμένει αποφασιστικάσημαντικός ο έλεγχος.